«Πράσινη Χημεία είναι η χρησιμοποίηση ενός συνόλου αρχών με την εφαρμογή των οποίων μειώνεται ή εξαλείφεται η χρήση ή η δημιουργία επικίνδυνων ουσιών στις διεργασίες σχεδιασμού, παραγωγής και εφαρμογής των χημικών προϊόντων»
Paul T. Anastas
Η Πράσινη Χημεία στην Ελλάδα
Το Σεπτέμβριο του 2002 η Γ.Σ. του Τμήματος Χημείας του Παν/μίου Πατρών αποφάσισε ομόφωνα την υιοθέτηση και προώθηση της Πράσινης Χημείας στα πλαίσια της Βιώσιμης Ανάπτυξης και δημιουργήθηκε η Ομάδα Πράσινης Χημείας με συντονιστή τον Καθηγητή Κωνσταντίνο Πούλο.
Στόχοι της Ομάδας Πράσινης Χημείας είναι η προώθηση και εφαρμογή της Πράσινης Χημείας στην
- Εκπαίδευση
- Έρευνα
- Βιομηχανία
- Κοινωνία
Η υλοποίηση των στόχων της Ομάδας Πράσινης Χημείας περιλαμβάνει:
- Δημιουργία εκπαιδευτικού υλικού για πανεπιστήμια και σχολεία
- Οργάνωση συμποσίων, σεμιναρίων και εντατικών μαθημάτων
- Έκδοση ενημερωτικού δελτίου
- Σύνδεση με άλλα Τμήματα Ελληνικών και ξένων Πανεπιστημίων, ερευνητικά ινστιτούτα, κυβερνητικούς και μη-κυβερνητικούς οργανισμούς, την βιομηχανία και Δίκτυα Πράσινης Χημείας.
- Δημιουργία Δικτύου Πράσινης Χημείας.
Η παραπάνω απόφαση εστάλη στα Τμήματα Χημείας των Ελληνικών ΑΕΙ εκ των οποίων τα Τμήματα Χημείας του Αριστοτέλειου Παν/μίου Θεσσαλονίκης, του Παν/μίου Ιωαννίνων, του Παν/μίου Κρήτης και το Τμήμα Χημικών Μηχανικών Παν/μίου Πατρών υιοθέτησαν την Πράσινη Χημεία και δημιούργησαν αντίστοιχες Ομάδες Πράσινης Χημείας. Επίσης την παραπάνω απόφαση υιοθέτησε η Συνέλευση των Αντιπροσώπων της Ένωσης Ελλήνων Χημικών.
Η Ομάδα Πράσινης Χημείας ξεκίνησε, σε συνεργασία με τις άλλες Ομάδες Πράσινης Χημείας, την διαδικασία δημιουργίας του Ελληνικού Δικτύου Πράσινης Χημείας το οποίο συστάθηκε επίσημα τον Απρίλιο του 2005.
Η Πράσινη Χημεία στο Προπτυχιακό Πρόγραμμα Σπουδών
Από τα ακαδημαϊκό έτος 2003-2004 αρχίζει συστηματικά η εισαγωγή της Πράσινης Χημείας στο προπτυχιακό πρόγραμμα σπουδών του Τμήματος Χημείας στα πλαίσια εγκριθέντος προγράμματος ΕΠΕΑΕΚ για την Αναμόρφωση του Προπτυχιακού Προγράμματος Σπουδών.
Η εισαγωγή της Πράσινης Χημείας στο Προπτυχιακό Πρόγραμμα Σπουδών αποφασίστηκε, μετά από σχετική μελέτη, να γίνει με την διάχυσή της στα διάφορα μαθήματα και εργαστήρια καθώς και στην Διπλωματική Εργασία.
Η διαδικασία περιλαμβάνει εισαγωγή και ανάλυση των 12 Αρχών της Πράσινης Χημείας, παρουσίαση παραδειγμάτων Πράσινης Χημείας που ήδη εφαρμόζονται στην βιομηχανία, πειράματα σε μικροκλίμακα και πειράματα Πράσινης Χημείας στα εργαστηριακά μαθήματα Οργανικής Χημείας.
Μαθήματα στα οποία έχει ξεκινήσει η διάχυση της Πράσινης Χημείας είναι Γενική Χημεία, Ανόργανη Χημεία IV, Πειραματική Οργανική Χημεία Ι, Πειραματική Οργανική Χημεία ΙΙ, Δομή και Ιδιότητες Πολυμερών, Κατάλυση, Βιοτεχνολογία, Οργανικά Βιομηχανικά Προϊόντα.
Εργαστήρια στα οποία έχει ξεκινήσει η διάχυση της Πράσινης Χημείας είναι Πειραματική Οργανική Χημεία Ι και Πειραματική Οργανική Χημεία ΙΙ.
Στο νέο πρόγραμμα σπουδών τα παραπάνω εργαστήρια ενσωματώθηκαν αντίστοιχα στα μαθήματα Οργανική Χημεία Λειτουργικών Ομάδων Ι και Οργανική Χημεία Λειτουργικών Ομάδων ΙΙ. Επίσης το μάθημα Οργανικά Βιομηχανικά Προϊόντα μετονομάστηκε σε Οργανικά Βιομηχανικά Προϊόντα – Πράσινη Χημεία.
Διπλωματικές Εργασίες
Εκπονούνται διπλωματικές εργασίες σε θέματα Πράσινης Χημείας.
Η Πράσινη Χημεία στην Έρευνα
Οι τομείς έρευνας στο Τμήμα Χημείας του Πανεπιστημίου Πατρών σε θέματα που διέπονται από τις αρχές της Πράσινης Χημείας είναι Πολυμερή, Κατάλυση, Βιοτεχνολογία, Ανόργανη και Οργανική Χημεία.
Η πρώτη δράση της Ομάδας Πράσινης Χημείας (ΟΠΧ) ήταν η Διαχείριση Αποβλήτων Εργαστηρίων και Χημικών. Οι Πρυτανικές Αρχές αποφάσισαν την εφαρμογή της παραπάνω δράσης σε όλο το Πανεπιστήμιο και όρισε ως Συντονιστή τον Καθηγητή Κωνσταντίνο Πούλο. Στην αρχή πλην του Τμήματος Χημείας συμμετείχαν τα Τμήματα Βιολογίας, Χημικών Μηχανικών, Φαρμακευτικής, Εργαστήρια του Τμήματος Ιατρικής, ενώ σήμερα συμμετέχουν όλα τα Τμήματα που παράγουν Εργαστηριακά Απόβλητα. Απομακρύνονται δε ετησίως περί τους 10 τόνους αποβλήτων. Επίσης έχει γίνει Πρόταση-Μελέτη για ολοκληρωμένη Διαχείριση Των Αποβλήτων Εργαστηρίων αλλά και των εισερχομένων χημικών που χρησιμοποιούνται στην εκπαίδευση των φοιτητών και στην έρευνα.
Η δεύτερη δράση της Ομάδας Πράσινης Χημείας ήταν η καθιέρωση ενός Πανελληνίου Συνεδρίου με Διεθνή Συμμετοχή με τίτλο «Ελληνικό Συμπόσιο Πράσινη Χημεία και Βιώσιμη Ανάπτυξη». Το 1ο Συμπόσιο οργάνωσε το Τμήμα Χημείας του Πανεπιστημίου Πατρών σε συνεργασία με τα Τμήματα Χημείας Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, την Ένωση Ελλήνων Χημικών και τις Κλαδικές Εμπορικές Εκθέσεις, τον Φεβρουάριο του 2004 στην Αθήνα με συμμετοχή άνω των τριακοσίων συνέδρων και με την συμμετοχή πολλών φοιτητών από τα Περιφερειακά Πανεπιστήμια. Στην συνέχεια την οργάνωση των συνεδρίων αυτών ανάλαβε το Ελληνικό Δίκτυο Πράσινης Χημείας και η ΟΠΧ μέσω του Τμήματος Χημείας συννετείχε ως Διοργανωτής στο 2ο Συμπόσιο (Πάτρα 2007) και ως Συνδιοργανωτής στο 3ο Συμπόσιο (Θεσσαλονίκη 2009).